Εγκώμιον εις τραπεζούντα

(...) Ο Βησσαρίων βοήθησε, επιπλέον, με κάθε τρόπο τη σπουδή των Ελληνικών γραμμάτων στη δύση, ενισχύοντας ταυτόχρονα τους Έλληνες λογίους που είχαν καταφύγει εκεί, ενώ την πλούσια βιβλιοθήκη του, όσο ακόμα ζούσε, το 1468, δώρισε στη γερουσία της Βενετίας, επειδή σ' αυτή την πόλη έβρισκαν πρώτο καταφύγιο και χώρο διαμονής όσοι Έλληνες μετανάστευαν ή ταξίδευαν στην Ιταλία. Σε κείνη τη συλλογή των βιβλίων του συγκαταλέγονταν πολλά, που είχαν γραφεί με το ίδιο το χέρι του. Ένα από εκείνα τα αυτόγραφα έργα του ήταν και το «Εγκώμιον εις Τραπεζούντα».(...) Σε σύγκριση με το αντίστοιχο εγκώμιον του Ιωάννου Ευγενικού (...) υπερτερεί καταφανώς παρά τις πλατυαστικές του αναφορές στη Μίλητο και την Αθήνα, ή την Σινώπη, οι οποίες ωστόσο τον εμφανίζουν κάτοχο ικανότατο της ιστορίας, ενώ άλλες αντίστοιχες αναφορές αποδεικνύουν ότι κατείχε καλά και τη γεωγραφία της Μικράς Ασίας. Ιδιαίτερη σημασία έχουν για τη γνώση της Τραπεζούντας του ΙΕ' αιώνα τα όσα γράφει για σπίτια τριώροφα ή η περιγραφή των τειχών της πόλης, της ακροπόλεως και των ανακτόρων, καθώς και τα μνημονεύματα για τα εργαστήρια, τα προάστια, τους ναούς της πόλης. (...) (ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ).