Κείμενα εφημερίδων Κωνσταντινουπόλεως για τον ελληνισμό του Πόντου 1843- 1903

Από τα φοιτητικά μου ακόμη χρόνια (1946-1950) μεγάλο ήταν το ενδιαφέρον μου για τον Πόντο και οτιδήποτε είχε σχέση με αυτόν (ακούσματα διάφορα, σποραδικές πληροφορίες σ' εφημερίδες και περιοδικά ή βιβλία, ειδήσεις σχολικές κα εξωσχολικές κλπ.), ακριβώς επειδή άκουγα τον πατέρα μου, δάσκαλό μου στο Δημοτικό Σχολείο του χωριού μας (Μοναστηράκι Αλμωπίας), να διηγείται τόσο εκεί, όσο και έξω από αυτό, ερχόμενος σ' επικοινωνία με τους κατοίκους του χωριού, πάντα διάφορα περιστατικά της ζωής του από το μακρινό Πόντο και μάλιστα την ιδιαίτερη πατρίδα του, το Τσαγράκ της Κερασούντος του Πόντου, περιστατικά που αποτυπώνονταν στα κατάβαθα της ψυχής μου και φλόγιζαν την επιθυμία μου να τα γνωρίσω όσο μπορούσα καλύτερα. Από τη στιγμή μάλιστα που τον άκουσα να εξιστορεί τη δράση του θείου του Φωτίου Καλπίδη, μετέπειτα μητροπολίτη Κορυτσάς και Πρεμετής που δολοφονήθηκε από συμμορίτες Ρωμουναλβανούς το 1906, έθεσα σκοπό της ζωής μου να ερευνήσω τα σχετικά με τη ζωή και τον τραγικό του θάνατο και όλα αυτά να τα καταγράψω, πράγμα πού τελικά το κατόρθωσα ύστερα από αρκετούς κόπους με την έκδοση του βιβλίου μου "Ο Κορυτσάς και Πρεμετής Φώτιος Καλπίδης (1862-1906), ο Πόντιος εθνομάρτυς ιεράρχης - πρώτο θύμα του μακεδονικού αγώνα", έκδοση των Αδελφών Κυριακίδη, στη Θεσσαλονίκη το 2004, σελίδων 527, ένα βιβλίο, που τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών (29-12-2005). Εννοείται ότι η έρευνά μου για την ανεύρεση στοιχείων της ζωής του περιστράφηκε κυρίως στα αρχεία του Υπουργείου Εξωτερικών (ΥΠΕΞ), διότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο, στο οποίο κατέφυγα δεν μπόρεσε να με εξυπηρετήσει για διάφορους λόγους, και έτσι πλούσια ήταν τα στοιχεία που συνέλεξα από το 1973, ώστε να επιτύχω το σκοπό μου. Παράλληλα με την έρευνα εκείνη και λόγω του χρόνου που διέθετα απευθύνθηκα και στη Βιβλιοθήκη της Βουλής, ερευνώντας διάφορες εφημερίδες, για την ανεύρεση στοιχείων βοηθητικών για τη συγγραφή του βιβλίου μου, υποθέτοντας ότι θα βρω υλικό από διάφορες εφημερίδες του Πόντου. Με λύπη μου διαπίστωσα ότι δεν υπήρχε ούτε καν ένα σώμα ποντιακής εφημερίδας στα βιβλιοστάσια της Βιβλιοθήκης της Βουλής, πράγμα που αποκαρδιωμένος εξακρίβωσα ότι επαναλαμβανόταν και στα βιβλιοστάσια της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Μπροστά στην απελπιστική αυτή κατάσταση σκέφθηκα να ερευνήσω τις εφημερίδες της Κωνσταντινουπόλεως, αναζητώντας από την ανάγνωσή τους την καταγραφή μόνο όσων λημμάτων αναφέρονταν στον Πόντο, πράγμα που με μεγάλη μου χαρά και επέτυχα, αφού αρκετές ήταν οι εφημερίδες Κωνσταντινουπόλεως που ερεύνησα, βρίσκοντας λήμματα, αναφερόμενα στον ελληνισμό του Πόντου. [...] Αρχίσαμε την έρευνά μας από τις αρχαιότερες, με πρώτη τον "Τηλέγραφο του Βοσπόρου", σημειώνοντας λεπτομερώς τα φύλλα που μελετήσαμε, τον αριθμό και τη χρονολογία του φύλλου καταρχήν και δίπλα το περιεχόμενο του λήμματος όσο πιο σύντομα μπορούσαμε. [...] Όπως ετόνισα παραπάνω ήταν αδύνατο να αποδελτιωθούν όλες αυτές οι εφημερίδες. Παρ' όλα ταύτα, οι αποδελτιώσεις που έκανα δημοσιεύοντάς τες εδώ, κατ' ανάγκη περιληπτικώς, αφορούν συγκεκριμένο αριθμό φύλλων εφημερίδων, ανερχομένων σε 848 συνολικά φύλλα. Εκείνο που υπολείπεται, για να ολοκληρωθεί το έργο τούτο, είναι να αποδελτιωθούν και όλες οι άλλες εφημερίδες με τις χιλιάδες φύλλα, κάτι πολύ ποθητό αλλά δυσκολότατο [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Πρόλογος 1. Ο Τηλέγραφος του Βοσπόρου (1843-1856) - Λήμμα 50 2. Τηλέγραφος του Βοσπόρου και Βυζαντίς (1856-1871) - Λήμμα 57 3. Βυζαντίς (1855-1888) - Λήμμα 67 4. Ομόνοια (1862-1867) - Λήμμα 20 5. Αρμονία (1864-1868) - Λήμμα 30 6. Θράκη (1873-1877) - Λήμμα 63 7. Μικρά Ασία (1874-1875) - Λήμμα 07 8. Ανατολή (1877) - Λήμμα 03 9. Αυγή (1880-1884) - Λήμμα 23 10. Νέα Επιθεώρησις (1893) - Λήμμα 07 11. Νέα Εφημερίς (1903) - Λήμμα 35 12. Ανατολικός Αστήρ (1861-1891) - Λήμμα 486 Παράρτημα Πίνακας πρωτότυπων κειμένων (φωτοτυπημένων) της εφημερίδας "Ανατολικός Αστήρ" Λήμματα εφημερίδων Παράρτημα Στις σελ. 231-240 δειγματοληπτικά παρουσιάζομε εφτά κείμενα της εφημ. "Ανατολικός Αστήρ", που τυχαία πήραμε από το όλο σώμα της εφημερίδας, για να δουν οι αναγνώστες το ακριβές του πρωτοτύπου φύλλου.