Οι λόγιοι του Δεσποτάτου της Ηπείρου και του Βασιλείου της Νίκαιας

Έχουν περάσει αρκετά χρόνια από τότε που πρωτοδημοσιεύτηκαν οι εργασίες του καθηγ. Ν. Β. Τωμαδάκη για τους βυζαντινούς λογίους της Ελλάδος, του Δεσποτάτου της Ηπείρου και του Βασιλείου της Νικαίας που, μαζί με μία ακόμη ενότητα για τους θεολόγους πατριάρχες Γερμανό Β', Ιωάννη Βέκκο, Γρηγόριο Κύπριο και Αθανάσιο Α', αποτέλεσαν το πέμπτο μέρος του δεύτερου τεύχους του συγγράμματος "Σύλλαβος Βυζαντινών Μελετών και Κειμένων" (Αθήνα 1961, Τυπογραφείο Μηνά Μυρτίδη) με γενικό υπότιτλο "Φραγκοκρατία και Παλαιολόγειοι χρόνοι". Το έκτο και έβδομο μέρος του ίδιου τόμου, και μέσα στο ίδιο χρονικό πλαίσιο που δήλωνε ο αυτός υπότιτλος, κάλυψαν οι κλασικές μονογραφίες του συγγραφέα για τον Ιωσήφ Βρυέννιο και τους Ιστορικούς της Αλώσεως. Το βιβλίο έχει, δυστυχώς, προ πολλού εξαντληθεί. Από τη συνολική θεματική του έργου οι δύο "κύκλοι" για τους λογίους του "Δεσποτάτου της Ηπείρου" και του κράτους της Νίκαιας εμφανίζουν μια συνεκτικότερη μεταξύ τους διασύνδεση. Αναφέρονται στο πνευματικό περιβάλλον των δύο ελληνικών κρατών που αναδείχτηκαν μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204) ως συνεχιστές και κληρονόμοι του Βυζαντίου. Γι' αυτό και η πρωτοβουλία του βυζαντινόφιλου εκδότη Π. Πουρναρά να ανατυπώσει, με τη συγκατάθεσή του συγγραφέα, έστω αύτη την ενότητα του έργου είναι αξιέπαινη και ιδιαίτερα ευπρόσδεκτη. Η μετέπειτα έρευνα στους χώρους στους οποίους αναφέρονται οι συγκεκριμένες μελέτες του καθηγ. Ν.Β. Τωμαδάκη έχει ασφαλώς προχωρήσει και πολλοί Έλληνες και ξένοι βυζαντινολόγοι έχουν φωτίσει αρκετά σημεία του πεδίου, είτε με τη στροφή προς την εξέταση του κοινωνικού βίου και των ιδεολογιών από τη μια μεριά, είτε με την ενασχόληση για την επανέκδοση του έρ-γου των λογίων από την άλλη. (...) (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Β΄ - Οι λόγιοι του Δεσποτάτου της Ηπείρου Πρόλογος Εισαγωγικά Ιωάννης Απόκαυκος Γεώργιος Βαρδάνης Αττικός Δημήτριος Χωματιανός Παράρτημα: Έγγραφα σχετικά με τον Απόκαυκον και τον Βαρδάνην Γ΄ - Οι λόγιοι του Βασιλείου της Νικαίας Νικήτας Χωνιάτης Νικηφόρος Βλεμμίδης Γεώργιος Ακροπολίτης Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρις Γεώργιος Παχυμέρης