Τα μοιρολόγια της Αιανής

Τα μοιρολόγια της Αιανής αποτελούν το προϊόν μιας πολύχρονης σχέσης με τη σκέψη και τη δράση των λαϊκών γυναικών της Λιανής. Μπορεί, βέβαια, τα μοιρολόγια να εξυπηρετούσαν πρακτικούς σκοπούς, αλλά, αν κανείς ψάξει τον σκληρό πυρήνα της λαϊκής στιχουργίας τους, θα αντιληφθεί τον εκπληκτικό λόγο και τον παρηγορητικό-θυμοσοφικό χαρακτήρα τους. Πράγματι, τα περισσότερα μοιρολόγια μας, συνθεμένα προφανώς σε ακραίες ανθρώπινες στιγμές, όπως ο θάνατος, συγκλονίζουν με την υψηλή ποιητικότητα και τη λυρική τους δύναμη. Κι ενώ πολλοί συνδέουν συνειρμικά τα μοιρολόγια με τη θλίψη και την απώλεια (θάνατος), μπορώ να πω ότι, ίσα-ίσα, τα μοιρολόγια καταφάσκουν στη ζωή και επινεύουν στη χαρά της εδώ ζωής, την οποία αντιδιαστέλλουν με τον θάνατο και την ανεπίστρεπτη αποδημία. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η αντοχή ενός μύθου Η ποιητική δύναμη του μοιρολογιού Γενικά για τα μοιρολόγια Η "σκηνοθεσία" των μοιρολογιών Μοιρολόγια και χριστιανική πίστη Το μοιρολόγι στην Αιανή Πότε μοιρολογιόταν ο νεκρός; Ποιοι μοιρολογούσανε τον νεκρό; Θέματα και μοτίβα στα μοιρολόγια της Αιανής Η τυπολογία του μοιρολογιού της Αιανής Μοιρολόγι και γεωγραφικοί προσδιορισμοί Οι παραγγελίες του νεκρού Τα νέα από τον κάτω κόσμο Επιλογικά ΤΑ ΜΟΙΡΟΛΟΓΙΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΡΩΤΟΙ ΣΤΙΧΟΙ ΜΟΙΡΟΛΟΓΙΩΝ Εψές είδα στον ύπνο μου Η Δέσπω μάς παινέθηκε Τ' ακούς, τ' ακούς, βρε μάνα μου Τρία καράβια βάσανα Βαλαντωμένη μου καρδιά Δέντρο είχα στην αυλή μου Κάπου κίνησα να πάω Κάτω στο γιαλό Μανούλα μ', τι στολίστηκες Κλαίνε τα δέντρα όλα Τ' ακούς αυτό που θα σε πω Όλα τα πουλιά κι όλα τα χελιδόνια Μάνα μ', σε κλαίει η άνοιξη Ήρθεν η ώρα κι ο βαντές Βάστα ψυχή, βάστα καρδιά Τούτο το καλοκαιράκι Όσα βουνά κι αν έδιαβα Ένα πουλί θαλασσινό Η μάνα μας μάς έρχεται Άιντε, μάνα μ', να φύγουμε Όλα τα δέντρα το πρωί Λάλησε, κούκε, λάλησε Να 'σαν τα νιάτα δυο φορές Μαύρα μου χελιδόνια Μας νύχτωσε μας βράδιασε Άνοιξε, θλιβερή καρδιά Δεν είναι κάνας χριστιανός Μάνα, με κακοπάντρεψες Με γελασάνε τα πουλιά Πουλάκι είχα στο κλουβί Όσα χωριά περπάτησα Κείτεται η μάνα μ', κείτεται Σ' όλο τον κόσμο ξαστεριά Λίγο έπεσα Εσείς, καλές γειτόνισσες Τώρα τ' αργά τ' αργούτσικα Γλυκοχαράζουν τα βουνά Μας νύχτωσε, μας βράδιασε Μάνα καλή, μάνα γλυκιά Μάνα μου, σ' αραθύμησα Κάτω στον Άγιο Θόδωρο Όλοι μ' έδιωχναν Κίνησε μια γερόντισσα Όσα τραγούδια κι αν με πεις Παπαδοπούλα περπατάει Τρεις περδικούλες κάθονταν Μην πείτε πως και γέρασα Φέρτε τα μαύρα ρούχα μου Τ' ακούτε, χώρες και χωριά Πού πας, μανούλα μ', να χαθείς Ακούς, ακούς, μανούλα μου Πέντε καράβια βάσανα Ένα πουλί ελάλησε Γιαννάκη μ', ήρθε η άνοιξη Ακούς, ακούς, βρε μάνα μου Τι στέκεις, μώρε μάνα μου Μία καλή νοικοκυρά Που είστε σεις, δικοί μου Ακούς, ακούς, μωρ' μαύρη γης Πανάθεμα ποιος έλεγε Κίν'σαν τα καράβια Γιοφύρι μέσ' τη θάλασσα Στη μέση από τη θάλασσα Κάτω στον Άγιο Γιάννη Στα πράσινα λειβάδια Ποιος έχει πέτρινη καρδιά Τι στέκουν μαύρα τα βουνά Αυτόν τον ένα χρόνο